12 верасня адбылося чарговае пасяджэнне прэзідыума раённага Савета дэпутатаў.
Першым на парадак дня выносілася пытанне «Аб рэалізацыі мерапрыемстваў па выкананні патрабаванняў заканадаўства Рэспублікі Беларусь аб ахове гісторыка-культурнай і археалагічнай спадчыны, праводзімых у Пастаўскім раёне». Таму лагічна, што ўдзельнікі пасяджэння найперш пабывалі ў раённым краязнаўчым музеі і яго філіяле ў былым палацы Тызенгаўзаў. Супрацоўнікі музея Дзіна Вялічка і Аксана Журава правялі для іх цікавыя экскурсіі. У прысутных засталіся найлепшыя ўражанні ад наведвання ўстановы культуры. А потым у малой зале пасяджэнняў райвыканкама пачалося абмеркаванне пытання.
Гістарычны шлях нашай краіны знайшоў сваё адлюстраванне ў шматлікіх матэрыяльных і нематэрыяльных сведчаннях: помніках археалогіі, архітэктуры, горадабудаўніцтва, мастацтва, элементах традыцыйнай культуры і інш. Ахова такой спадчыны – абавязковая ўмова ўстойлівага развіцця дзяржавы.
Пра гэта гаварыла на пасяджэнні прэзідыума начальнік аддзела культуры райвыканкама Ірына Лойка. Яна прывяла канкрэтныя факты, якія датычаць Пастаўшчыны. На сёння ў Дзяржаўны спіс уключаны 33 гісторыка-культурныя каштоўнасці і 8 нематэрыяльных, якія знаходзяцца на тэрыторыі раёна. У іх ліку 17 помнікаў архітэктуры, 9 — археалогіі, 7 — гісторыі. У папярэдні спіс спадчыны ЮНЕСКА ўключаны касцёл Яна Хрысціцеля ў Камаях. Рыхтуецца намінацыйнае дасье. Да аб’ектаў рэспубліканскага значэння адносяцца будынкі былых вадзянога млына і палаца Тызенгаўзаў, архітэктурны ансамбль рыначнай плошчы ў Паставах, касцёлы ў Лучаі, Дунілавічах, Лынтупах. 26 аб’ектаў маюць рэгіянальнае значэнне.
25 гісторыка-культурных каштоўнасцей знаходзяцца ў дзяржаўнай уласнасці, 15 — ва ўласнасці рэлігійных арганізацый, 5 — юрыдычных асоб і індывідуальных прадпрымальнікаў, 1 — фізічнай асобы. У 2022 годзе праз аўкцыён быў прададзены ў прыватную ўласнасць будынак былой сядзібы Альфрэда Ромера, і зараз там вядуцца рамонтныя работы.
Распрацавана 27 пашпартоў на матэрыяльныя гісторыка-культурныя каштоўнасці, устаноўлены 42 ахоўныя дошкі. Супрацоўнікі аддзела культуры райвыканкама і раённага краязнаўчага музея рэгулярна праводзяць абследаванні і камісійныя аб’езды аб’ектаў, складаюць інфармацыйна-аналітычныя запіскі, вядуць улік вынікаў маніторынгу. Праводзіцца вялікая работа па выяўленні элементаў культурнай спадчыны. Толькі ў мінулым годзе статус культурнай каштоўнасці быў нададзены касцёлу ў Лынтупах і традыцыйнаму інструментальнаму выкананню на дыятанічных цымбалах. Гісторыка-культурныя аб’екты знаходзяцца пад пастаянным кантролем райвыканкама і раённага Савета дэпутатаў, пракуратуры.
Немалаважнае значэнне мае і другое пытанне, якое члены прэзідыума раённага Савета дэпутатаў і старшыні сельскіх Саветаў абмеркавалі на пасяджэнні. Размова ішла пра тое, як у раёне рэалізуецца Указ Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 24 сакавіка 2021 года №116 «Аб адчужэнні жылых дамоў у сельскай мясцовасці і ўдасканаленні работы з дамамі, якія пустуюць». З інфармацыяй выступілі начальнік аддзела землеўпарадкавання райвыканкама Алена Іванькова і начальнік раённай інспекцыі прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Аляксандр Гатоўчык.
У 2023 годзе на Пастаўшчыне 39 дамоў знесена за бюджэтныя сродкі, 2 — уласнікамі, 18 — прададзены. На бягучы год раёну даведзена заданне па 44 пустых дамах. Яно перавыканана: на 1 верасня 34 дамы знесены, 15— прададзены. З планавых асігнаванняў на знос дамоў у 2024 годзе 75 тысяч рублёў асвоена 65 тысяч 300 рублёў. Найбольш дамоў прададзена на тэрыторыях Юнькаўскага, Курапольскага, Дунілавіцкага, Навасёлкаўскага сельсаветаў, знесена — у Юнькаўскім, Курапольскім, Дунілавіцкім, Лынтупскім, Камайскім, Навасёлкаўскім, Варапаеўскім. І гэта адзначана ў пастанове прэзідыума. А раённай камісіі па абследаванні стану жылых дамоў рэкамендавана найперш на прыгранічных тэрыторыях вызначыць, якія з іх пустуюць. Аддзел землеўпарадкавання райвыканкама сумесна з сельвыканкамамі і сельскагаспадарчымі арганізацыямі абавязаны прымаць вычарпальныя меры па максімальным уключэнні ў сельгасабарот участкаў, якія вызваляюцца пасля зносу дамоў.
Падводзячы рысу пад абмеркаваннем пытання, старшыня раённага Савета дэпутатаў Юрый Кісялёў адзначыў, што ў раёне многае зроблена па зносе і продажы дамоў, якія пуставалі, і заклікаў не зніжаць тэмпаў у далейшым.
Фаіна Касаткіна
