16 лістапада — Міжнародны дзень адмаўлення ад курэння
Па даных Сусветнай арганізацыі аховы здароўя, на Зямлі кураць 1,1 мільярда людзей, ці трэцяя частка дарослага насельніцтва, з іх 200 мільёнаў — жанчыны. У выніку ўжывання тытуню штогод на планеце памірае каля 6 мільёнаў чалавек, і калі не абмяжоўваць курэнне, да 2030 года гэты паказчык перавысіць 8 мільёнаў чалавек за год. Лідарамі па колькасці курыльшчыкаў з’яўляюцца Кітай, Індыя, Інданезія, ЗША і Расія.
У Беларусі згубную звычку маюць 42% мужчын і 11% жанчын, што адпавядае больш чым 2 мільёнам чалавек. Пры гэтым назіраецца павольны, але адчувальны прагрэс у скарачэнні ўжывання цыгарэт. Так, колькасць мужчын, якія кураць, у нашай краіне ў апошнія гады знізілася больш чым на 5%. Адным з тых, хто адмовіўся ад курэння, стаў пастаўчанін Андрэй, чыё прозвішча па яго просьбе не называю.
Упершыню ён закурыў яшчэ ў пачатковай школе, каб выглядаць больш дарослым у кампаніі старэйшых за сябе хлопцаў. Кажа, не спадабалася, нават ірвала. Але ўсё роўна раз за разам працягваў запальваць цыгарэту і к 16 гадам ператварыўся ў заўзятага курыльшчыка.
— Спачатку пачка цыгарэт мне хапала на 3-4 дні, потым — на дзень-два, а гадоў праз 10-15 выкурваў ужо па два пачкі на дзень, — расказваў Андрэй. — Я адчуваў рэальную залежнасць ад тытуню: калі не атрымлівалася закурыць, пачынаў без прычыны нервавацца, трывожыцца. З цягам часу з’явіліся хранічны кашаль курыльшчыка, задышка, адсутнасць апетыту, стаў нездаровым колер твару. Гэтыя сімптомы суправаджалі мяне каля 5 гадоў.
Разумеючы, што прычыняе шкоду свайму здароўю, мужчына некалькі разоў спрабаваў кінуць курыць. Вытрымліваў адзін-два месяцы, максімум — паўгода, а потым зноў цягнуўся да цыгарэты. Разам з фізічнай і псіхалагічнай залежнасцю, калі пры наяўнасці нейкага стрэсу цыгарэта была самым простым спосабам расслабіцца, сказвалася таксама прысутнасць у кампаніі людзей, якія кураць.
Канчаткова ён развітаўся са шкоднай звычкай 10 гадоў назад. Раптам прыйшло ўсведамленне таго, што, калі будзе працягваць курыць, могуць пачацца незваротныя працэсы ў арганізме ў выглядзе сур’ёзных захворванняў. Тады проста выкінуў цыгарэты, нават не дакурыўшы пачак. Цяжка было першыя суткі, а потым з’явіўся стымул: калі змог пражыць без тытуню 24 гадзіны, змагу і больш! Пазней стала матываваць істотнае паляпшэнне здароўя.
З 13 па 19 лістапада 2023 года праходзіць рэспубліканская інфармацыйна-адукацыйная акцыя па прафілактыцы тытунекурэння як фактару рызыкі развіцця анкалагічных захворванняў
— Дастаткова хутка, на працягу пары месяцаў, у мяне зніклі задышка і кашаль, які асабліва непакоіў зранку, — працягваў мой суразмоўца. — Але яшчэ доўга адхаркваўся ўвесь бруд з лёгкіх. Працэс ачышчэння арганізма доўжыўся не менш за паўгода. За гэты час змяніўся нюх: для мяне крайне непрыемным стаў пах цыгарэт. Праўда, калі адмовіўся ад курэння, першыя два месяцы прысутнічала нервознасць. Справіцца з ёй дапамагло тое, што стала заўважна лягчэй дыхаць.
Зараз Андрэй вядзе актыўны лад жыцця, адчуўшы яго сапраўдны смак. Кожную раніцу пачынае з зарадкі, грае на варгане — музычным інструменце, які патрабуе добрага дыхальнага апарату. Ён даўно перастаў залежаць ад меркавання іншых і змяніў сваё акружэнне. Цяпер пераважная большасць знаёмых і сяброў — людзі, якія не кураць. Мужчына не выключае, што курэннем скараціў сабе жыццё на некалькі гадоў, але ўпэўнены: да яго ніколі больш не вернецца.
Каментарый спецыяліста
Дзіна Трава, урач-анколаг Пастаўскай ЦРБ
Курэнне — самы вялікі фактар рызыкі смерці ад раку ў свеце, які штогод прыводзіць прыблізна да 22% выпадкаў лятальных зыходаў у пацыентаў з гэтай хваробай. Яно садзейнічае развіццю многіх тыпаў раку, уключаючы рак стрававода, гартані, ротавай поласці, горла, почак, мачавога пузыра, страўніка, падстраўнікавай залозы, шыйкі маткі. Але самым распаўсюджаным сярод іх з’яўляецца рак лёгкіх. Так, у Пастаўскім раёне за 10 месяцаў 2023 года з такім дыягназам узяты на ўлік 18 чалавек, пры гэтым большая іх частка — курыльшчыкі.
Пры курэнні тытуню ў арганізм трапляе вялізная колькасць прадуктаў згарання і смолы, якія стымулююць пухлінны працэс. На развіццё ракавых пухлін уплываюць не толькі канцэрагены з тытунёвага дыму, але і нікацін — ён павялічвае верагоднасць развіцця раку грудзей. Цыгарэты без тытуню і нікаціну таксама даюць канцэрагенны эфект. Калі кінуць курыць, верагоднасць з’яўлення ракавай пухліны ў лёгкіх знізіцца на 90%. Даказана, што пасіўнае курэнне выклікае рак лёгкіх і ў дарослых людзей, якія не кураць, а таксама можа садзейнічаць збою ў арганізме вашых дзяцей.
Адмоўцеся ад шкодных звычак, правільна харчуйцеся і адпачывайце, не забывайце своечасова праходзіць дыспансерызацыю — і ў вас з’явіцца шанц не сустрэцца з анкалагічным захворваннем!
Як лёгка кінуць курыць?
Лайфхакі ад інтэрнэт-экспертаў
Лайфхак 1. Вызначаем дзень Х — дату, калі мы назаўсёды адмовімся ад цыгарэт. Да гэтай даты рыхтуем сябе псіхалагічна, настройваем на адмаўленне ад курэння.
Лайфхак 2. Колькасць выкураных за дзень цыгарэт скарачаем паступова, але ў дзень Х кідаем зусім.
Лайфхак 3. У першыя дні пасля адмаўлення ад курэння захоўваем некаторыя звязаныя з ім звычкі. Напрыклад, калі падчас рабочага дня вы выходзілі пакурыць на вуліцу, не адмаўляйце сабе ў гэтым, кінуўшы. Працягвайце выходзіць на свежае паветра, рабіце невялікія прагулкі.
Лайфхак 4. Пазбаўляемся ад запалак, запальнічак і попельніц.
Лайфхак 5. Для паспяховага адмаўлення ад курэння знаходзім сабе кампаньёна. Гэта могуць быць ваш муж або жонка ці хтосьці з калег.
Лайфхак 6. Перабудоўваем светапогляд. Кідаючы курыць, не трэба сябе шкадаваць і гараваць, як вам цяжка. Замест гэтага сканцэнтруйцеся на пазітыве, думайце пра тое, колькі вы набываеце, адмовіўшыся ад цыгарэт.
Лайфхак 7. Дабаўляем у рацыён малочныя прадукты — заўважана, што іх ужыванне можа зменшыць цягу да курэння. Разам з малаком трэба дадаць у ежу клятчатку, вітаміны, мінералы, адмовіцца ад цяжкай для пераварвання ежы.
Лайфхак 8 (самы важны). Памятаем пра тое, што цяга да цыгарэт знікне хутка. Першыя 2-3 дні будзе цяжка, потым — лягчэй, а праз 15-20 дзён чалавек забывае пра тое, што трэба курыць і што ён калісьці гэта рабіў.
Алена Шапавалава
