Сціплы майстар-самародак
Так можна ахарактарызаваць дзівоснага майстра з вёскі Савічы Сяргея Лашука.
Пра яго мне расказала наш няштатны аўтар Рэгіна Ластоўская. А літаральна праз дзень у «Вайберы», у акаўнце пілігрымаў, якія ішлі з Пастаў у Будслаў, з’явілася відэа. На ім чалавек дэманструе макет пастаўскага касцёла. Я не стала адкладваць знаёмства з майстрам.
Сяргей Лашук на пенсіі. Але шмат вольнага часу не мае. Сёлетнім засушлівым летам ратуе ад спёкі агародніну: з унукам цягае ў бітонах ваду з калодзежа, палівае ў цяпліцы памідоры, агуркі. А падчас адпачынку не ляжыць на канапе, а пагружаецца ў любімы занятак — стварае макеты храмаў.
— Праца з дрэвам цікавіць мяне з дзяцінства: рабіў розныя шкатулачкі, рамкі, выпальваў карціны, — расказваў. — У школе адказваў за афармленне насценгазеты, у арміі — розных пакояў. Лёгка давалася чарчэнне. Нярэдка дапамагаў сябрам. Пазней тыя, хто паступіў у навучальныя ўстановы і непасрэдна вывучаў гэты прадмет, прасілі выканаць ім курсавыя работы. Мне было нескладана. А веды спатрэбіліся, калі захапіўся дойлідствам і стаў рабіць макеты храмаў.
На стале ў Сяргея Мікалаевіча пазнаю пастаўскі касцёл Святога Антонія Падуанскага: такая ж шмат’ярусная шатровая вежа, аркатурны пояс і нішы, фасады, раздзеленыя контрфорсамі і стральчатымі праёмамі, трое ўваходных дзвярэй, якія адчыняюцца. Майстар звяртае ўвагу на тое, што яшчэ не прымацаваў фігуру Хрыста.
Макет гэтага касцёла Сяргей зрабіў па просьбе малодшай дачкі Таццяны, якая жыве ў Паставах. Яна прывезла некалькі фотаздымкаў храма. Па іх зрабіў разлікі, чарцёж і ўзяўся за работу. З інструментаў у майстра лінейка, нажніцы па метале, лобзік, пласкагубцы, малаточак і, безумоўна, талент і вялікае цярпенне. З матэрыялаў — дрэва, якое ёсць пад рукой, жалеза, цвічкі. Апавядаў, што ў падлеткавым узросце вельмі прыгожа маляваў. Асабліва любіў пейзажы на палатне. Фарбы дасылала з Адэсы сяброўка маці. Карціны дарыў родным, сябрам, знаёмым. Некалькі работ засталося ў бацькоўскім доме ў Мястэчку. Калі яго прадаваў, карціны пакінуў.
Марыў пра вучобу ў Мінскім вучылішчы мастацтваў. Яго навучэнцы ў той час кожнае лета прыязджалі на пленэры ў маляўнічыя ваколіцы Манькавіч. Сяргей з імі сябраваў, разам маляваў вадаспад, млын, капліцу. Але паехаць у сталіцу не атрымалася. Застаўся пры бацьках, паступіў у прафтэхвучылішча ў Паставах, набыў там прафесіі вадзіцеля і трактарыста. Тэрміновую службу праходзіў у Германіі. Адтуль вярнуўся на радзіму. Ажаніўся з віцябчанкай, якая прыехала з мужам у Савічы. Маладая сям’я атрымала ад гаспадаркі дом, у ім нарадзіліся тры дачкі. Цяпер на летніх канікулах тут любяць бываць унукі.
Маю ўвагу прыцягвае яшчэ адзін макет не менш велічнага храма — касцёла ў Сербіі. Яго фотаздымак Сяргей Лашук убачыў у часопісе «Планета» за 2010 год. Ён яму вельмі спадабаўся. Сувенірны макет будзе падарункам сярэдняй дачцэ Алене з Гродна. Пакуль ні адзін з вырабаў не пафарбаваны. Уяўляю, як прыгожа яны будуць выглядаць пасля!
А Мікалаевіч прыносіць паказаць яшчэ адзін шэдэўр — макет праваслаўнай пяцікупальнай капліцы, які зрабіў гадоў 40 таму па здымку, змешчаным у календары на 1977 год. Затым здзіўляе яшчэ адным…
— Гэты з металу, — расказвае. — Важыць больш за 7 кілаграмаў. Арыгінала не існуе, усё — мая фантазія. Штосьці прыдумаў сам, некаторыя элементы ўзяў з канкрэтных цэркваў. Кожную частку макета храма ствараю асобна. Пачынаю з верхніх элементаў і «спускаюся» ўніз. Затым злучаю ўсё ў адно цэлае. Працую ўрыўкамі, гадзіны чатыры на дзень. Найбольш складана даюцца купалы і крыжы. Але калі ёсць жаданне і ў выраб укладваеш душу, то ўсё атрымліваецца. На адзін макет затрачваю прыкладна месяц.
Сяргей Лашук захоплена расказваў пра тое, як робіць замеры, прадумвае чарцяжы, працуе над кожнай дэталлю. Сфатаграфаваць дазволіў мне толькі свае работы, сам — катэгарычна адмовіўся. Дай Бог здароўя вам, сціплы майстар-самародак, і ажыццяўлення задуманага!
Анна Анішкевіч
