Спрыяльны час для пакаяння
Сёння ў католікаў Папяльцовая серада, з якой пачынаецца Вялікі пост. У чым яго сутнасць, як годна падрыхтавацца да Уваскрэсення Езуса Хрыста? Пра гэта і іншае карэспандэнт «ПК» Анна Анішкевіч спытала ў пробашча дунілавіцкага касцёла ксяндза-дэкана Паўла Самсонава.
— Ксёндз Павел, сёння падчас святой Імшы святар пасыпае галовы вернікаў попелам. З чым гэта звязана?
— Попел атрыманы са спаленых галінак вербаў, асвечаных у мінулагоднюю Пальмовую нядзелю. Святар яго благаслаўляе і ім пасыпае галовы вернікаў са словамі: «Кайцеся і верце ў Евангелле» альбо «Памятай, што ты — прах і ў прах вернешся». Схіляючы галаву для пасыпання, мы прызнаём сваю недасканаласць, хочам змяніць жыццё, звярнуцца да Бога і абнавіць адносіны з Ім і сваімі блізкімі. Такім чынам вернікі адначасова пагаджаюцца з тым, што крыж і смерць для хрысціян з’яўляюцца не заканчэннем, а пачаткам вечнага жыцця з Богам.
— Чаму Вялікі пост доўжыцца 40 дзён?
— 40 — сімвалічная лічба: згодна з Бібліяй, спачатку 40 дзён ішоў дождж, потым 40 дзён доўжыўся патоп, 40 гадоў ізраільцяне вандравалі па пустыні, столькі ж Майсей знаходзіўся на гары Сінай і многае іншае. Нарэшце, сам Хрыстос, перад тым як пачаць публічную пропаведзь, 40 дзён знаходзіўся ў пустыні, дзе Яго спакушаў д’ябал.
— Але, калі палічыць усе дні ад Папяльцовай серады да самага Вялікадня, іх будзе 46.
— Атрымліваецца так таму, што ў перыяд пакаяння і ачышчэння не ўваходзяць нядзелі, якія для хрысціян заўсёды з’яўляюцца днямі Хрыстовай Перамогі над грахом і смерцю.
— Многія лічаць, што пост — гэта ўстрыманне ад мясных страў, алкаголю, забаў.
— Гэты час дадзены Богам для нашага асабістага навяртання, каб у святле Духа Святога з пазіцыі Евангелля перагледзець сваё жыццё, прыярытэты. Кожны сам робіць для сябе пастанову, ад чаго адмовіцца, у чым сябе абмежаваць. Пасціцца трэба найперш не целам, а душой. Напрыклад, ахінуць увагай і клопатам бліжніх, задумацца над сваімі ўчынкамі, папрасіць прабачэння ў пакрыўджаных, імкнуцца выправіць сваю віну. Важнымі складнікамі гэтага перыяду ў жыцці хрысціяніна павінны стаць малітва, пост і міласціна, калі чалавек не столькі думае пра сябе, колькі адмаўляецца ад чагосьці на карысць іншых і шукае дыялог з Богам, каб сапраўды змяніць да лепшага сябе і сваё духоўнае жыццё. Раю больш маліцца. Можна пастанавіць штодня чытаць невялікі ўрывак з Бібліі і разважаць над ім.
— А ўстрыманне ад мяса?
— Яно абавязковае не толькі ва ўсе пятніцы Вялікага посту, але і на працягу ўсяго каляндарнага года, калі на іх не прыпадае літургічная ўрачыстасць. Пасціцца абавязаны вернікі, якія дасягнулі 14-гадовага ўзросту, не абавязаны — людзі старэйшыя за 60 гадоў. У Папяльцовую сераду і Вялікую пятніцу абавязковы сціслы пост (дапускаецца адзін раз паесці дасыта, не забараняецца спажыць невялікую колькасць ежы раніцай і ўвечары). Мы шмат думаем пра страўнік і зусім мала — пра сэрца і душу. Бог вучыць нас не пра мяса забыць, а ўспомніць пра ежу духоўную. Варта сканцэнтраваць увагу на прыняцці Божага слова.
— Раскажыце, калі ласка, пра касцельныя традыцыі ў гэты перыяд.
— Знешнімі праявамі з’яўляюцца: фіялетавы колер літургічнага адзення святароў, адсутнасць у святой Імшы спеву «Аллелюя» і гімна «Хвала на вышынях Богу…», больш сціплае аздабленне касцёлаў, а з пятай нядзелі Вялікага посту — захінутыя фіялетавай тканінай крыжы.
У пятніцу, дзень пакуты Хрыста, адбываецца набажэнства Крыжовай дарогі. Вернікі разам абыходзяць усе чатырнаццаць стацый, якія прайшоў Езус, несучы крыж на Галгофу, падаючы пад яго цяжарам і паміраючы на ім. Падчас гэтага шляху Хрыстос сустракаў розных людзей: добрых, якія хацелі Яму дапамагчы, і тых, хто рабіў яго дарогу больш цярністай. Калі мы прымаем удзел у набажэнстве Крыжовага шляху, то стараемся дапамагчы Езусу несці крыж. У нядзелю спяваюцца «Песні жальбы». Падчас іх таксама разважаем над пакутамі Езуса, цярпеннем Марыі, якая была разам з сынам на Яго Крыжовым шляху. Важна знайсці час на гэтыя набажэнствы.
— А яшчэ ў парафіях праводзяцца рэкалекцыі…
— Гэта духоўныя практыкаванні, злучаныя з навукай святара. Яны дапамагаюць нам адкрыць у сабе штосьці такое, пра што мы нават і не здагадваемся. На час рэкалекцый запрашаюцца святары з іншых парафій, і вернікі часта лічаць асноўнай задачай як найхутчэй паспавядацца. Але, пераступіўшы парог касцёла, не варта адразу станавіцца да канфесіянала, а лепш паслухаць навучанне рэкалекцыяніста, падумаць, узважыць, яшчэ раз зрабіць рахунак сумлення і тады прыступіць да Сакраманту пакаяння. Паводле аднаго з касцельных наказаў, вернік абавязаны прынамсі раз на год паспавядацца і прыняць святую Камунію. Споведзь з’яўляецца неабходнай умовай, каб святкаваць Вялікдзень у прымірэнні з Богам, сабой і бліжнім. Увогуле ідэальная споведзь — раз на месяц. А рахунак сумлення трэба рабіць кожны вечар: падумаць, што было добрае, а што — дрэннае.
— У Катэхізісе сказана: «У перыяд пакаяння не ўдзельнічаць у забавах». Многія цікавяцца, як святкаваць 8 Сакавіка, дзень нараджэння.
— Прымайце віншаванні, кветкі, падарункі. Але не рабіце гучнага застолля, абыдзіцеся вячэрай без алкаголю. Гэтым вы дасце прыклад набожнасці іншым.
